W historii mennictwa saskiego, oprócz tradycyjnych numizmatów obiegowych, emitowano tzw. monety wikariackie. Upamiętniały rządy elektorów saskich jako wikariuszy sprawujących władzę po śmierci cesarza, a przed wyborem jego następcy. Tytuł ten przypadł także dwóm elektorom, którzy zasiadali na polskim tronie – Augustowi II i Augustowi III.
Czterodukat wikariacki. Pamiątkowa moneta
Określenie numizmatu „wikariacki” nawiązuje do urzędu Wikariusza Świętego Cesarstwa Rzymskiego (niem. Reichvikar). Był to urząd ustanowiony przez cesarza Karola IV w 1356 r. w tzw. Złotej Bulli, która określała ustrój Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Zadaniem wikariusza czyli w praktyce interrexa było przede wszystkim administrowanie cesarstwem w czasie bezkrólewia.
Wikariusz posiadał władzę sądowniczą, mógł zbierać dochody, inwestować w lenna i odbierać przysięgę wierności w imieniu świętego cesarstwa. Wszystkie jego decyzje musiały zostać ratyfikowane przez nowego cesarza. Urząd wikariusza łączył się zwyczajowo z dwoma palatynami: księciem elektorem saskim, który pełnił tę funkcję w Saksonii, Westfalii, Hanowerze i północnych Niemczech oraz palatynem reńskim, który sprawował władzę we Frankonii, Szwabii, Nadrenii i na południowych terenach cesarstwa.
Król August II Mocny monety Saskie
Cesarska godność Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego nie była dziedziczna. Prawo wyboru cesarza przypadało początkowo siedmiu elektorom, trzem duchownym – arcybiskupom Moguncji, Kolonii i Trewiru oraz czterem świeckim – królowi czeskiemu, hrabiemu Palatynatu Reńskiego, księciu saskiemu oraz margrabiemu brandenburskiemu. W siedemnastym wieku do kolegium elektorów weszli: książęta bawarscy oraz brunszwicko-luneburscy. Urząd wikariusza istniał do 1806 r. – momentu abdykacji Franciszka II Habsburga, ostatniego cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego i w rezultacie rozwiązania cesarstwa.
Monety wikariackie
W okresie sprawowania władzy wikariusze emitowali pamiątkowe monety. Saskie monety wikariackie bito pomiędzy 1612 a 1792 rokiem. Za ich produkcję odpowiadała mennica w Dreźnie, choć niektóre egzemplarze mogły pochodzić także z Lipska. Bogaci w srebro elektorowie sascy emitowali znaczne ilości monet wikariackich w przeciwieństwie do elektorów z Palatynatu.
W 1711 roku, po śmierci cesarza Józefa I (1678-1711) wikariuszem został elektor saski i król Polski Fryderyk August (August II Sas zwany Mocnym). Z tej okazji wybite zostały monety wikariackie o różnych nominałach: czterodukaty, dwudukaty, dukaty, talary oraz ich pochodne (1/2, 1/4, 1/8).
Czterodukat wikariacki Fryderyka Augusta z 1711 roku wybito ze złota w mennicy w Dreźnie. Jego waga wynosi ok. 13,84 g, średnica ok. 37 mm. Awers ukazuje króla na koniu zwróconego w prawą stronę, poniżej tarcza herbowa polsko-litewsko-saksońska.
Na rewersie widzimy dwa stoły z płaszczami koronacyjnymi oraz insygniami władzy królewskiej i elektorskiej, nad nimi napis: „FRID[ericus] AUG[ustus] REX ELECTOR” (Fryderyk August, król, elektor), poniżej inskrypcja: „VICARIUS POST MORT[em] IOSE[phi] IMPERAT[oris] MDCCXI” (Wikariusz po śmierci cesarza Józefa 1711); znak mincerski haczyk – mincmistrza drezdeńskiego Johanna Lorenza Hollanda.
Przeczytaj również:
Za panowania Wettynów mennice krajowe pozostawały w zastoju, dlatego ciężar produkcji monet przeniósł się do Drezna i Lipska. Ozdobieni koroną królewską elektorzy z upodobaniem podkreślali ten awans odpowiednią tytulaturą na numizmatach, przede wszystkim saskich. Emitowali także polskie pieniądze, ale bez zgody sejmu, co pogłębiało recesję gospodarczą kraju. Do tej ostatniej przyczynił się także niebywały fałszerski proceder króla Prus, Fryderyka II. Cały artykuł
Stanisław August Poniatowski po okresie menniczego chaosu czasów saskich podjął starania, by zaprowadzić porządek w obrocie pieniędzmi. Ostatni król Polski stopniowo wprowadzał zmiany, które miały uzdrowić finanse państwa. Była to ostatnia w historii Rzeczypospolitej Obojga Narodów reforma monetarna. W Polsce ponownie zaczęto bić monety, a pracę rozpoczęła Mennica Warszawska, poprzedniczka Mennicy Państwowej. Cały artykuł
[…] W historii mennictwa saskiego, oprócz tradycyjnych numizmatów obiegowych, emitowano tzw. monety wikariackie. Upamiętniały rządy elektorów saskich jako wikariuszy sprawujących władzę po śmierci cesarza, a przed wyborem jego następcy. Tytuł ten przypadł także dwóm elektorom, którzy zasiadali na polskim tronie – Augustowi II i Augustowi III. Cały artykuł na naszym blogu. […]
Możliwość dodawania komentarzy nie jest dostępna.