Vademecum

Najciekawsze monety Nordic Gold

Nordic Gold, moneta okolicznościowa z okazji 20 lat WOŚP

Jest złotem, lecz tylko z nazwy. Można monetami z niego bitymi płacić i można je kolekcjonować. Zabija zarazki. Nordic Gold.

Stop metali Nordic Gold (NG) to w oryginale po szwedzku nordiskt guld. Zawdzięcza on swoją nazwę charakterystycznemu kolorowi, jaki daje miedź i odpowiednia kombinacja pozostałych elementów. Pełny skład to CuAl5Zn5Sn1, czyli: aluminium – 5% (Al), cynk 5% (Zn), cyna 1% (Sn), a reszta – 89% to miedź (Cu). Gęstość wynosi 8,5 g/cm³ w porównaniu do 19,3 g/cm³ dla czystego złota. Wbrew zatem swojej nazwie nie zawiera ani miligrama cennego kruszcu. Polacy dobrze znają Nordic Gold, bo zdarza się, że trafia do naszych portfeli jako moneta dwuzłotowa.

Nordic Gold – nowy stop, stara tradycja

Pomysł, aby nadać monetom pewien rozpoznawalny kolor ma swoją genezę już w czasach antycznych. Mennictwo Cesarstwa Rzymskiego, poza złotem i srebrem, opierało się na czterech nominałach. Dwa z nich – sesterce i dupondiusy – zawierały średnio 80 procent miedzi i 20 procent cynku, był to zatem żółty mosiądz. Dwa kolejne – asy i kwadransy – były monetami w praktyce czysto miedzianymi, a więc o kolorze intensywnie czerwonym. Monety starożytne występowały w szerokiej palecie odcieni złota „zaprawionego” domieszką innych metali. Te, które zawierały znaczący procent miedzi miały kolor czerwonawy, do którego podobny jest właśnie Nordic Gold. Eksperymentowano też w starożytności z łączeniem cyny, cynku i ołowiu aby uzyskać kolor jasnoszary, możliwie zbliżony do srebra.

Mariann Sundberg pracowała w 1991 roku dla fińskiej firmy Outokumpu Copper w Västerås, kiedy dostała zamówienie z Mennicy Szwedzkiej na opracowanie nowego stopu. Wkrótce wybito z niego pierwsze na świecie monety NG: 10 szwedzkich koron. Dekadę później, w 2002 roku, pojawiła się europejska waluta Euro. Jej najniższe nominały bito z miedzi, 10, 20 i 50 centów z Nordic Gold, a 1 i 2 Euro były bimetaliczne. Każda ze współczesnych monet charakteryzuje się czymś, co można określić jako „sygnatura elektroniczna”. Chodzi o to, żeby automaty przyjmujące monety mogły je rozpoznać jak autentyczne. Monety z NG są łatwo odróżnialne, gdyż mają znacznie drobniejsze ziarna, niż miedziane.

Odporny, podatny na recykling

Jak wspominała po latach Sundberg, Mennica Szwedzka postawiła kilka warunków, które musiał spełniać nowy stop. Miał być odporny na poplamienia, łatwy do obróbki, a jednocześnie wytrzymały i odporny na ścieranie i uszkodzenia mechaniczne. Wiele testów dało pewność, że to właśnie Nordic Gold spełnia te wymagania, zwłaszcza po zastosowaniu polerowania diamentowego, które tworzy cienką warstwę ochronną. Kolejnym wymaganiem było to, że stop miał być pozbawiony alergenów. Badania prowadzone w tamtym czasie wykazały, że pewna grupa osób może reagować uczuleniem na tradycyjne składniki monet. Natomiast atutem przemawiającym za wyborem Nordic Gold do masowej produkcji eurocentów była możliwość pełnego recyklingu. Okazało się też, że stop ma naturalne właściwości antybakteryjne. To skłoniło naukowców do badań laboratoryjnych nad jego zastosowaniem w szpitalach w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się gronkowca złocistego MRSA.

Idealny temat dla początkujących kolekcjonerów

Narodowy Bank Polski rozpoczął w 1995 roku emitowanie dwuzłotówek o bardzo zróżnicowanej tematyce. Były to monety okolicznościowe, czyli takie, których motywy pojawiły się tylko w jednym, konkretnym roku. Pierwsze egzemplarze byłī bite z miedzioniklu, jednak już od następnego roku rozpoczęto produkcję z Nordic Gold. Zakończono ją w 2014 roku. Łączna liczba typów wyniosła 260.

Większość monet powstała w ramach serii, w których miały taki sam awers (godło, legenda, data, nominał) i różne rewersy. Polska Droga do Wolności, Poczet Królów i Książąt Polskich, Polscy Podróżnicy i Badacze, Zabytki Kultury Materialnej w Polsce, Polski Rok Obrzędowy, Dzieje Złotego, Historia Jazdy Polskiej, Miasta w Polsce, Historia Polskiej Muzyki Rozrywkowej, Polskie Kluby Piłkarskie, Polskie Okręty, Wielkie Bitwy (skończyła się na samej Bitwie pod Grunwaldem). Pięć serii miało różne modyfikacje na awersach: Zamki i Pałace w Polsce, Zwierzęta Świata, Polscy Malarze XIX/XX wieku, Herby Województw, Historyczne Miasta Polski.

Nordic Gold, Witold Lutosławski na dwuzłotówce

Cztery monety miały zupełnie zmieniony projekt awersów: Rok 2000 (bimetaliczna, z rdzeniem z miedzioniklu), Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy (z otworem pośrodku), 25-lecie Pontyfikatu Jana Pawła II (z motywem krzyża na obu stronach), 50 Lat Trójki (z nieregularnym brzegiem). Wszystkie specyfikacje znajdziemy w tekście Pożegnanie z dwuzłotówkami wymieionym w źródłach na końcu artykułu.

Dwuzłotówki podatne na utlenianie

Wartość tych monet zależy od ich stanu zachowania i nakładu, który sięgał czasem nawet 25 milionów. Oczywiście największą wartość mają egzemplarze z lat 90. XX wieku. Najwyższą cenę – nawet nieco ponad 1000 zł – osiąga moneta z Zygmuntem Augustem z 1996 w dobrym stanie zachowania. To właśnie jej nakład był najniższy w historii dwuzłotówek – tylko 200 tysięcy egzemplarzy. Najwyższy nakład osiągnęła natomiast dwuzłotówka z 2003 roku – na dziesięciolecie Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Inne mogą być warte odpowiednio od 50 do 250 złotych. Warto popytać u rodziny i przyjaciół czy nie mają tego typu monet. Jeśli jednak brak nam cierpliwości do żmudnego kolekcjonowania, możemy na rynku numizmatycznym kupić całe komplety tych monet w stanie menniczym.

Niektórzy nazywają Nordic Gold współczesnym złotem głupców. Cóż, nie można wykluczyć, że ktoś, kto nie ma żadnego pojęcia o numizmatyce i właściwościach metali dałby się „nabrać” na to, że ma faktycznie do czynienia ze złotem. Nie dotyczy to z pewnością polskich dwuzłotówek, które są mocno podatne na utlenianie i zmianę barwy. Dlatego jeśli chcemy je kolekcjonować, najlepiej zaopatrzyć się w kapsle z obojętnego plastiku do ich przechowywania. Wydatek niewielki, a z czasem kolekcja będzie nabierać wartości. Jeśli moneta jest równomiernie, ładnie spatynowana, nie czyśćmy jej.

Amoss Ad

Wykorzystane źródła

Wykorzystane źródła

Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Nordic_gold

Kosanowski Piotr, Nie wszystko złoto, co się świeci – czyli kilka słów o Golden Nordic, https://www.katalogmonet.pl/Monety-polskie/Nie-wszystko-z%C5%82oto-co-si%C4%99-%C5%9Bwieci-czyli-kilka-s%C5%82%C3%B3w-o-Golden-Nordic

Euro Coin Alloy, https://www.predecimal.com/euro-coin-alloy-i-41.html?currency=USD

Nordic Gold, https://www.amprox.com/oxide/nordic-gold/?srsltid=AfmBOoqefgjQveAsj1onvCuqlHKV03AJdSrYzQkyEZFMqNDIjQk9LEb0\

Kamiński Jacek W., Murawa Józef, Pożegnanie z dwuzłotówkami, https://www.katalogmonet.pl/Monety-polskie/Po%C5%BCegnanie-z-dwuz%C5%82ot%C3%B3wkami