Deklaracja Niepodległości USA upamiętniona w złocie

Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych z 4 lipca 1776 r. była niewątpliwie jednym z doniosłych wydarzeń w trakcie wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, która toczyła się w latach 1775-83. Dzień 4 lipca stał się świętem państwowym w USA („Dzień Niepodległości”), choć początkowo miał charakter mniej formalny. W 1870 r. Kongres USA postanowił, że będzie dniem wolnym od pracy dla wszystkich obywateli kraju. W 1926 r. mennica amerykańska upamiętniła 150. rocznicę Deklaracji Niepodległości emisją złotych i srebrnych numizmatów.

Amerykanie stawiają opór Brytyjczykom

Kolonie amerykańskie stopniowo dążyły do usamodzielnienia się i oderwania od korony brytyjskiej. Jednym z powodów była przede wszystkim polityka angielska, której celem było wykorzystanie potencjału gospodarczego i militarnego kolonii dla wzmocnienia pozycji Wielkiej Brytanii. Wśród czynników, które doprowadziły do konfliktu były m.in. „ustawa o cukrze” (1764) oraz „ustawa stemplowa” (1765). Pierwsza obniżała podatek z 6 do 3 pensów za galon melasy importowanej z niebrytyjskich wysp cukrowych. Anglicy zaczęli egzekwować nowy podatek, co odbiło się na dochodach kolonistów, którzy wcześniej sprowadzali nielegalnie melasę z brytyjskiej Jamajki w cenie jednego pensa za galon. Reasumując, nowe przepisy zmuszały ich do płacenia dwóch pensów więcej.

O ile pierwsza ustawa godziła głównie w kupców, o tyle druga „stemplowa” wywołała ogromny sprzeciw całego amerykańskiego społeczeństwa. Pojawił się podatek od prasy, dokumentów urzędowych i wszelkiego rodzajów druków, w związku z tym obawiano się, że parlament brytyjski zacznie wprowadzać obciążenia majątkowe naruszające prawo własności.

Trzynaście stanów ogłasza niepodległość

W ciągu kolejnych lat nastąpiła eskalacja konfliktu amerykańsko-brytyjskiego doprowadzając do wybuchu wojny. W czasie jej trwania trzynaście kolonii, uznających się za suwerenne państwa podpisało w 1776 r. w Filadelfii dokument znany jako Deklaracja Niepodległości. Stanowiło to niewątpliwie pierwszy krok do utworzenia Stanów Zjednoczonych Ameryki. Sygnatariuszami Deklaracji były: New Hampshire, Massachusetts Bay, Rhode Island, Connecticut, New York, New Jersey, Pennsylvania, Maryland, Delaware, Virginia, North Carolina, South Carolina i Georgia. Dokument został przygotowany przez tzw. Komitet Pięciu: Thomasa Jeffersona, Johna Adamsa, Benjamina Franklina, Roberta R. Livingstona i Rogera Shermana. W dokumencie sprzeciwiano się przede wszystkim prawom narzuconym przez Brytyjczyków. Istotnie podkreślano prymat prawa naturalnego nad prawami ludzkimi oraz prawa jednostki.

Opowiadano się za koncepcją suwerenności ludu, która zakładała, że tylko ogół jednostek zamieszkujących dane państwo jest suwerenem i tylko on może przekazywać władzę i ją legitymizować. Zastrzegano także prawo do rewolucji. Uważano, że Bóg stworzył ludzi równymi sobie. Każdy miał prawo do życia, wolności i poszukiwania szczęścia, co bezsprzecznie wpłynęło na kształtowanie się mentalności amerykańskiej. Ponadto w Deklaracji zwracano uwagę na nadużycia, których dopuścili się Brytyjczycy względem kolonii. Elementem najważniejszym dokumentu była deklaracja oddzielenia się trzynastu kolonii od Wielkiej Brytanii, zgodnie z zasadą samostanowienia przewidzianą dla każdej zbiorowości.

Pamiątkowe emisje w 150. rocznicę podpisania Deklaracji Niepodległości

W 1926 r. władze amerykańskie wyemitowały dwie okolicznościowe monety, które upamiętniały to ważne wydarzenia w dziejach USA: srebrną półdolarówkę oraz złotą monetę o nominale 2 ½ dolara. Na awersie srebrnej monety pojawiły się wizerunki pierwszego prezydenta G. Washingtona oraz ówczesnego prezydenta Calvina Coolidga. W związku z tym ta srebrna półdolarówka stała się jedyną amerykańską monetą, na której przedstawiono prezydenta za jego życia. Umieszczenie Washingtona na monecie obudziło pewną dyskusję. W chwili podpisania Deklaracji nie piastował tego urzędu, ponieważ on de facto jeszcze nie istniał.

Kongres USA w 1925 r. powołał specjalną komisję, której celem było przede wszystkim nadzorowanie emisji okolicznościowych monet. Ambitne plany w praktyce ograniczyły się do wybicia dwóch rodzajów monet, srebrnej w planowanym nakładzie 1 mln sztuk i złotej w planowanym nakładzie 200 tyś sztuk. Monety miały być sprzedawane zainteresowanym za dodatkową opłatą. Miejscem emisji była mennica w Filadelfii, mieście gdzie podpisano Deklarację Niepodległości.

Pominięty numizmatyk

Problemy pojawiły się w czasie dyskusji nad projektem srebrnej monety. Ponieważ komisja nie mogła dojść do porozumienia z głównym grawerem Johnem R. Sinnockiem. Zwróciła się w związku z tym o pomoc do znanego filadelfijskiego mecenasa sztuki i numizmatyka Johna Fredericka Lewisa (1860–1932). Ten wykonał szkice, które stały się podstawą do projektu J.R. Sinnocka. Udział Lewisa w tym przedsięwzięciu był przez dziesięciolecia pomijany.  

Złota Liberty w stylu art deco

Projekt złotej monety dwuipółdolarowej przygotował wspomniany uprzednio John R. Sinnock (1888-1947). Kształcił się w szkole artystycznej działającej przy muzeum filadelfijskim i przez wiele lat był wykładowcą na macierzystej uczelni. W 1917 r. rozpoczął pracę w mennicy w Filadelfii. W 1925 r. otrzymał stanowisko głównego grawera mennic państwowych, które piastował aż do śmierci. Sinnock zasłynął m.in. projektami monety dziesięciocentowej z Roosveltem oraz półdolarowej z Franklinem. Wykonał też szereg projektów medali.

Projekt złotej monety z 1926 r. nawiązywał do stylu art deco. Na awersie J. R. Sinnock przedstawił boginię Liberty w czapce frygijskiej (od czasów rewolucji francuskiej popularny symbol wolności) z pochodnią, która przywodziła na myśl pochodnię nowojorskiej Statuy Wolności. Na rewersie umieścił Independence Hall, reprezentacyjny gmach w Filadelfii, wzniesiony w 1753 r., który niegdyś by siedzibą władz stanowych oraz miejscem dwóch ważnych wydarzeń – podpisania Deklaracji Niepodległości (1776) oraz konstytucji USA (1787)

Obie monety wybito z bardzo płaskim reliefem, w związku z tym nie cieszyły się wielką popularnością wśród nabywców. Z całego nakładu złotych numizmatów sprzedano tylko 45 793 egzemplarze. Pozostała część trafiła do przetopu. Reasumując, ten złoty numizmat aż do 1984 roku był jedyną monetą pamiątkową wybitą przez państwową mennicę. Kolejną była moneta dziesięciodolarowa upamiętniająca igrzyska olimpijskie w Los Angeles. 

Ponieważ zainteresował Cię ten artykuł, zapraszamy do lektury artykułu o zestawie monet Panama – Pacyfik

Zapraszamy do lektury artykułu o amerykańskich monetach z orłem bielikiem