suwereny-krolowej-wiktorii

Suwereny królowej Wiktorii odzwierciedlają jej długie panowanie. Wiktoria Hanowerska (1819-1901) wstąpiła na tron w wieku osiemnastu lat, a oprócz tytułu królowej Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii była również cesarzową Indii. Panowała przez 63 lata nad ¼ ludności globu i była świadkiem narodzin kolei żelaznej oraz kinematografu. Od jej imienia nazwaną całą epokę w dziejach świata, a w 2019 roku przypadła dwusetna rocznica jej urodzin.

suwereny_krolowej_Wiktorii
Królowa Wiktoria na portrecie Franza Winterhaltera z 1859 r., źródło Wikipedia

4 razy Wiktoria

Suwereny królowej Wiktorii emitowano między 1838 a 1901 r. W tym czasie pojawiły się trzy projekty awersów (głowy) na złocie i jeden na srebrze. W 1838 wprowadzono na suwerena „młodą głowę” (występowało pięć odmian), natomiast w 1847 wybito na srebrnym numizmacie tzw. portret gotycki (lub gotycką koronę). Od roku 1887 do 1893 emitowano złotą „głowę jubileuszową”, którą zaprezentowano z okazji 50. rocznicy panowania królowej. Ostatnią wersją była „stara głowa” (w welonie) bita w złocie. Suwereny królowej Wiktorii miały rewersy w dwóch wersjach: św. Jerzy walczący ze smokiem oraz połączone tarcze herbowe Anglii, Szkocji i Irlandii. Rewers florena zdobił krzyż z połączonymi godłami wymienionych uprzednio krajów.

Suwereny królowej Wiktorii a angielski suweren

Złota moneta funtowa została po raz pierwszy wyemitowana w 1489 r. dla króla Henryka VII. Nie miała wartości nominalnej, ale odpowiadała 20 szylingom. Określano ją mianem „suwerena” od majestatycznego wizerunku króla na awersie, ponieważ podkreślała prestiż monarchy i stabilność państwa. Następcy Henryka kontynuowali praktykę bicia suwerenów do pocz. XVII w., gdy za panowania Jakuba I zaprzestano ich emisji. Brytyjski suweren powrócił po okresie wojen napoleońskich w 1817 r. Awers tradycyjnie ukazywał profil króla. Projekt rewersu wykonał włoski rzeźbiarz Benedetto Pistrucci, który w 1816 r. przybył do Londynu. Zyskał uznanie wśród tamtejszej elity, a na jego prace zwróciła uwagę Lady Lavinia Spencer. Pokazała woskowy model z wizerunkiem św. Jerzego i smoka, zlecając powielenie go w stylu greckim na insygniach Orderu Podwiązki, którym uhonorowano jej męża, polityka George’a Spencera.

Święty Jerzy walczy ze smokiem

Po wykonaniu tego zadania Pistrucciego poproszono o zaprojektowanie nowego suwerena. Wykonał model w jaspisie przedstawiający głowę króla Jerzego III oraz scenę walki św. Jerzego ze smokiem, którą wcześniej zaprezentował Lady Spencer. Pistrucci zasugerował, że ten motyw jest odpowiedni dla monety z wizerunkiem króla, nie tylko ze względu na zbieżność imion, ale także przekaz ideologiczny. Następnie sam zajął się grawerowaniem matryc, a w 1817 r. jego dzieło zostało powielone na złotych brytyjskich monetach, choć motyw ze św. Jerzym w ciągu ostatnich dwustu lat wykorzystywano naprzemiennie z innymi wzorami.

suwereny-królowej-Wiktorii-młoda-głowa

Suweren z 1846 r. z tzw. młodą głową królowej, archiwum Skarbnicy Narodowej

„Młoda głowa” Wiktorii

Po wstąpieniu Wiktorii na tron jej podobizna znalazła się na awersie suwerena. Tzw. młodą głowę monarchini zaprojektował William Wyon, w latach 1828-1851 główny grawer Mennicy Królewskiej. Ukazał lewy profil Wiktorii w neoklasycystycznym stylu – bez korony. Wcześniej wykonywał szkice do portretu królewskiego, które wykorzystał w pracy przy projektowaniu monety. W ciągu lat portret poddawano lekkim modyfikacjom i ostatecznie wybito pięć jego odmian. W 1825 r. św. Jerzy i smok z rewersu ustąpiły miejsca konwencjonalnej tarczy herbowej otoczonej wieńcem z liści laurowych, a dopiero w 1871 r. przywrócono piękny projekt B. Pistrucciego.

Portret „średniowieczny”

Upodobanie Anglików do gotyku i neogotyku odcisnęło swe piętno także na profilu Wiktorii na srebrnym florenie wybitym w 1847 i 1853 r. Wspomniany uprzednio William Wyon stworzył wspaniały „średniowieczny” portret władczyni. Jej głowę zwieńczył koroną, włosy splótł w długi warkocz, który odsłaniał ucho i „chował się” z tyłu głowy. Suknie przyozdobił motywem róż, ostów i koniczyny dla podkreślenia związków Anglii, Szkocji i Irlandii. Po raz pierwszy od czasów Karola II przedstawiono ukoronowanego monarchę. „Gotycki portret” uznano się za jeden z najpiękniejszych numizmatów w historii brytyjskiego mennictwa, dlatego też moneta cieszyła się niebywałym zainteresowaniem.

suwereny-królowej-Wiktorii-gotycki-portret

Floren z 1847 r. z tzw. gotyckim portretem królowej, archiwum Skarbnicy Narodowej

Głowa „jubileuszowa” i głowa „stara”

Złoty jubileusz panowania Wiktorii w 1887 r. był okazją do zaprezentowania nowego wizerunku królowej na złotych i srebrnych monetach. Joseph Edgar Boehm, medalier i rzeźbiarz zaprojektował tzw. głowę jubileuszową monarchini, jednak jego wizję artystyczną poddano ostrej krytyce. Portret nie podobał się ani publiczności ani kolekcjonerom. Podkreślano, że zbyt mała korona na głowie królowej wygląda niepewnie i wręcz groteskowo. Zwracano uwagę, że Wiktoria miała kwaśną minę i zgorzkniały wygląd, a to to nie przystawało do oficjalnego portretu monarchini.

W 1893 r. wprowadzono na suwerena trzecią i ostatnią podobiznę Wiktorii, tzw. starą głowę (w welonie), którą wykonał Thomas Brock. Jego dziełem był też m.in. słynny pomnik królowej ustawiony przed pałacem Buckingham.

suwereny-królowej-Wiktorii-jubileuszowa-głowa

Suweren z 1889 r. z tzw. głową jubileuszową królowej, archiwum Skarbnicy Narodowej

Śmierć królowej i koniec epoki

Wraz ze śmiercią królowej zamknęła się cała epoka, nie tylko w dziejach Wielkiej Brytanii. Wiktoria należała do grona najbardziej rozpoznawalnych postaci swych czasów. W ciągu długich lat jej panowania Anglia przeszła intensywną fazę uprzemysłowienia i stała się jedną ze światowych potęg gospodarczych. Określenie „wiktoriański” na zawsze złączyło się z surową moralnością, której królowa hołdowała.

Jej decyzje i wybory szeroko komentowano za jej życia. Po upływie ponad wieku od jej śmierci wciąż odkrywane są ciekawostki z życia królowej dzięki pracy historyków i kolejnym upublicznianym archiwaliom. Warto przywołać kilka mniej znanych faktów z życia monarchini. Zakochała się od pierwszego wejrzenia w księciu Albercie von Sachsen-Coburg-Gotha. O tym wiadomo powszechnie, ale mniej znany jest fakt, że to ona poprosiła o rękę. Księciu, jako stojącemu niżej w hierarchii, nie wypadało skierować takiej prośby do suwerena.

suwereny-królowej-Wiktorii-stara-głowa

Suweren z 1893 r. z tzw. starą głową królowej, archiwum Skarbnicy Narodowej

Zimny chów potomstwa

Para doczekała się dziewięciorga dzieci, ale królowa źle znosiła kolejne ciąże i czuła wręcz odrazę do karmienia piersią. Jej stosunek do potomstwa przybierał czasem osobliwe formy, ponieważ królowa traktowała je jak swoją własność. Starała się kontrolować każdy krok i wręcz zachęcała do ich szpiegowania. Członkowie rodziny królewskiej, już jako dorośli ludzie czuli strach przez monarchinią, która ich tyranizowała. Zachowały się wspomnienia świadków opisujących, jak uciekają w popłochu z ogrodu w Sandringham, byle tylko nie trafić na królową.

Wiktoria uwielbiała chłód i nie pozwalała palić w kominkach nawet w zimne dni. Ofiarą tego upodobania padała rodzina, służba a nawet jej mąż, który miał zwyczaj spać w długich kalesonach. Jako osoba niskiego wzrost (ok. 150 cm) i z dużym apetytem szybko przybierała na wadze. Preferowała proste pożywne jedzenie, z dużą ilością mięsa. Uwielbiała podjadać słodycze, w szczególności tartę żurawinową, biszkopty w owocami i duże ilości lodów.  

złote suwereny

Królowa Wiktoria i książę Albert z dziećmi w 1857 r. Od lewej: Alicja, Artur, ks. Albert, Albert Edward, Leopold, Luiza, królowa Wiktoria z Beatrice, Alfred, Wiktoria, Helena. Źródło: Wikipedia

Co najmniej siedmiokrotnie organizowano na nią zamachy, a swoje życie dzień po dniu skrupulatnie opisywała. Jej spuścizna pamiętnikarska obejmuje 141 tomów! Królewskie memuary w 2012 r. udostępniono w wersji on-line dzięki współpracy Archiwów Królewskich, Biblioteki Bodlejańskiej (Bodleian Librarie) na uniwersytecie w Oxfordzie oraz internetowemu wydawcy ProQuest.

Suwereny królowej Wiktorii pokazują, jak zmieniał się jej obraz na przestrzeni 60 lat. A Jak zmieniał się wizerunek polskiego króla Jana III Sobieskiego? Przeczytajcie na blogu „Kroniki Numizmatyczne”

4 KOMENTARZE(Y)

Możliwość dodawania komentarzy nie jest dostępna.