Numizmatyka nieprzypadkowo jest klasyfikowana jako jedna z nauk pomocniczych historii. Obecnie kolekcjonerów interesują nie tylko współczesne srebrne medale, złote medale czy złote monety. Dla wielu pasjonatów najbardziej interesujące są bowiem egzemplarze historyczne, stanowiące niegdyś oficjalny środek płatniczy. Dość ciekawa historia wiąże się z cieszyńskimi obolami, które bite w tamtejszej mennicy są dziś powszechnie spotykane na ziemiach polskich. Czym są w istocie te monety kolekcjonerskie i w jaki sposób je rozpoznać?
Historia cieszyńskiej mennicy
Zanim zajmiemy się obolami i mennicą, z której pochodziły, warto nakreślić tło historyczne, które zadecydowało o powstaniu tych monet. Jest ono ściśle związane z istnieniem Księstwa Cieszyńskiego, które powstało pod koniec XIII wieku po podziale ziem przez rządzących na tych terenach Piastów Śląskich. Pewną ciekawostkę stanowi fakt, że księstwo formalnie przetrwało aż do 1918 roku, zanim ta ziemia została zajęta przez wojska Czechosłowackie i wcielone do powstałego wówczas państwa.
Warto wiedzieć, że Księstwo Cieszyńskie posiadało własne monety, a co za tym idzie także własną mennicę. Tytułowe obole pochodzą z połowy XVII wieku, jednak nie były środkiem płatniczym na terenie samego księstwa, a tym bardziej cesarstwa, do którego należało Księstwo Cieszyńskie. W tamtych czasach mennica wybijała przede wszystkim talary z podobizną księżnej Elżbiety Lukrecji, która zarządzała niewielkim państwem.
Czym są obole?
Obole były najmniejszymi monetami wybijanymi w cieszyńskiej mennicy i ważyły pół grama. Wykonywano je z miedzi, choć nie do końca czystego stopu. Historia rozpoczęła się w 1650 roku, gdy odbyła się pierwsza emisja oboli cieszyńskich. Wyglądem zupełnie nie przypominały więc monet znajdujących się w obiegu na terenie cesarstwa, jak i również Księstwa Cieszyńskiego. Zdecydowanie bardziej przypominały te obowiązujące wówczas w Rzeczypospolitej, m.in. szelągi.
Cieszyńskie obole a polska numizmatyka
Powyżej przedstawiony fakt nie jest przypadkiem. Cieszyńskie obole nie mogły być używane na terenie samego Księstwa ani Cesarstwa Habsburgów. Ich głównym przeznaczeniem był eksport na ziemię Rzeczypospolitej. W zamian Cieszyńska Mennica otrzymywała srebrne monety lub zapłatę w czystym srebrze. Do dziś cieszyńskie obole są relatywnie często znajdowane na terenach współczesnej Ukrainy i Białorusi, czyli dawnym terenie Litwy należącej do Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
W jaki sposób rozpoznać cieszyńskie obole? Pierwsze emisje ze zrozumiałych względów nie posiadały korony cesarskiej, a książęcą. Widniał na nich nominał OBOLVS:PRINCIPA:TESC. Ich cechą charakterystyczną jest ponadto obecność litery T na rewersie. Po śmierci Elżbiety Lukrecji w 1653 roku Księstwo Cieszyńskie trafiło bezpośrednio we władanie Habsburgów. Jednak bicie oboli nadal kontynuowano w tamtejszej mennicy. Różnica polega na tym, że późniejsze emisje zamiast korony książęcej posiadały koronę cesarską. Na nich również widnieje charakterystyczna litera T. Ostatnie obole cieszyńskie pochodzą z 1655 roku. Później tamtejsza mennica została na zawsze zamknięta, jednak świadectwo jej działalności w postaci oboli do dziś możemy spotkać na dawnych ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów.